Rik Wouters @ MoMu Antwerpen

Het huiselijk utopia

De Vlaamse kunstenaar Rik Wouters (1882 – 1916), fauvist, immens geliefd om zijn wat naïeve, kleurrijke werk met daarin als onderwerp steevast zijn vrouw Nel en het huiselijk leven, kwam tragisch vroeg aan zijn einde. Wouters woonde de laatste jaren van zijn leven in Nederland, waar hij als soldaat werd geïnterneerd in Amersfoort. Zijn carriere in België was toen al aardig op dreef, en ook het Nederlandse publiek waardeerde zijn werk. Hij maakte tijdens zijn verblijf in Nederland nog veel aquarellen, die pas geleden nog in museum Flehite in Amersfoort te zien waren.

momu.be/tentoonstelling/rik-wouters-en-het-huiselijk-utopia.html

Terwijl hij een afgebroken stukje gips wilde inspecteren in zijn grote retrospectief in het Stedelijk Museum te Amsterdam, kwam de kunstenaar ten val en dit was het begin van het einde. Hij kreeg de kanker die hij in zijn kaak had maar niet onder controle en deze laatste bloeding werd hem uiteindelijk fataal. Iedereen kent het bronzen beeld ‘Huiselijke zorgen’.

Het staat prominent opgesteld aan het begin van de tentoonstelling in het Modemuseum in Antwerpen, overigens met een foto erachter van het Stedelijk.

Nu de trend van het huiselijke, verlangen naar geborgenheid en terugkeer naar het ambacht versus het industriële zo opspeelt, is het werk van Wouters zeer actueel. Die actualiteit komt goed tot uitdrukking doordat het geplaatst is tegenover werk van hedendaagse kunstenaars en vormgevers. Geen van de gekozen modeontwerpers houdt van de industrie en grote aantallen. Wie wel trouwens.

Om te beginnen hangen er atelierfoto’s van verschillende ontwerpers zoals Bruno Pieters en Dries van Noten, waarop duidelijk de liefde voor het detail en letterlijk de huiselijke schulp van de kunstenaar te zien is.

Centrale figuur in de tentoonstelling behalve Wouters is Dirk van Saene, één van de Antwerpse Zes, een groot multitalent.

De tentoonstelling is ingericht in diverse stijlkamers, waar steeds schilderijen van Wouters worden gebruikt in combinatie met mode, en daarbij is dan een korte introductie te lezen. Wat het leuk maakt, is dat er ook is gekozen voor andere beeldend kunstenaars die rond hetzelfde thema werken uit diverse tijdlagen.

Berlinde de Bruyckere bijvoorbeeld, met haar dekenvrouwen, James Ensor, maar ook een zeer recent werk van Ben Sledsens.

De kamers behandelen thema’s als aanknopingspunten voor een heel nieuw en tijdloos verhaal. Een soort van wandeling doorheen een huiselijke utopie. Waarbij die utopie makkelijk een podium voor experiment kan worden. De tienerkamer, toonbeeld van een verlangen naar eigenzinnigheid en broedplaats voor geestelijke ontwikkeling. Atelier E.B (kunstenaars Lucy Mc Kenzie en ontwerpster Beca Lipscombe) richtte een kamer in met herkenbare voorwerpen, maar met een poster van Rik Wouters op de muur. Als een knipoog naar de gewoonte van de middenklasse om kunstreproducties aan de muur te hangen.

Het gaat over ‘toilet maken’ , waarbij de vrouw van de kunstenaar als model figureert, maar tevens een inkijkje biedt in het best wel armoedige huis waar zij in woonden. De tegenstelling met de luxueuze nachtelijke gewaden en huiskleding van zijdesatijn van A.F Vandevorst en Veronique Branquinho is best ongemakkelijk.

Toch lijkt het erop dat Wouters tevreden was met zijn eenvoudige leven, nergens voel je een afkeer of een klacht. Nel en hij hadden het fijn, en de buurkinderen kwamen graag bij hen thuis om samen naar prentenboeken te kijken. Daar kwam de inspiratie vandaan voor Rik Wouters om zijn bronzen kinderhoofdjes te maken, zelf bleven ze kinderloos. Het lijkt misschien soms allemaal wat truttig, maar als je er een tijdje naar kijkt zie je ook de onmacht in het verlangen naar een ideale wereld.

In het midden is een zaal ingericht met vijftien langzaam in het halfduister draaiende silhouetten van Dirk van Saene. Hij maakt jurken als sculpturen, van materialen die je niet direct zou verwachten zoals een isolatiefolie. Een vloerkleed waar je amper op durft te lopen, en heel veel keramiek. En alles is even doordacht en herkenbaar als van dezelfde hand. Ook in het tapijt spelen zeer persoonlijke elementen een rol, dingen van thuis zoals de poezen en de tuin.

Het is indrukwekkend hoe kleding waar in feite niemand en iedereen tegelijk in zit zoveel te vertellen heeft. Steeds als je denkt het gezien te hebben komt er weer een kant voor die je nog niet kende, een detail, een prachtig stuk ambacht op de best mogelijke manier gemaakt. Daar hoef je geen groot modekenner voor te zijn. Op een mouw verschijnt een driedimensionaal gezicht, en datzelfde gezicht lijkt geborduurd op de jurk eronder.

De kleding van Véronique Branquinho wordt gekoppeld aan de periode waarin de kunstenaar bossen schilderde, hij verlangde naar een plek om zich terug te trekken. De ‘haunted women’ van Branquinho zijn vanaf het begin van haar loopbaan als ontwerper al thuis in het berkenbos. Zij geeft er een draai aan waardoor het onontkoombaar iets mysterieus krijgt, een plek waar het daglicht niet verdragen wordt.

De laatste ruimte handelt over het verlangen naar een tragere toekomst. Bruno Pieters toont hier zijn 100% transparante en ethische label ‘ Honest By’. Denk aan schoenen van houtvezel en open source, downloadbare en zelf te maken kleding. Dit voor een groot werk van Marie-Sophie Beinke en een kleintje van meester Wouters: deze weldoordachte terugkeer naar de eenvoud kan zomaar werkelijkheid worden.

Rik Wouters en het huiselijke Utopia, in het ModeMuseum Antwerpen, te zien tot en met 26 februari.

momu.be/tentoonstelling/rik-wouters-en-het-huiselijk-utopia.html

About Inge Pollet 40 Articles
Schrijver, dichter, ex-kunstenaar. Werkt als tentoonstellingsmaker en projectontwikkelaar. Plaatsmaker voor kunst en poëzie. Redacteur, nadenker. Wildspotter buiten en binnen het veld. Atelierbezoeker. Hardloper. Sterrenkijker.

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*