Kunst in Leeuwarden

De afgelopen twee jaar ben ik regelmatig op stap in eigen land en rapporteer over de kunstwereld van Maastricht tot Arnhem en van Groningen tot Eindhoven. Deze keer stap ik op de trein naar Leeuwarden. Aanleiding is de tentoonstelling van Koreaans Keramiek in Princessehof, maar daarover een volgende keer meer want de communicatie afdeling van het Fries Museum (waar Princessehof een onderdeel van is) geeft aan me de benodigde informatie na te sturen per ‘snail mail’ dus dat artikel zit in de pijplijn en houden jullie van me te goed nadat de post is aangekomen!

Ik trein een zonnige ochtend door ons vlakke land weg vanwaar, de Noordzee koppig breekt aan hoge duinen. En witte vlokken schuim uiteenslaan op de kruinen, naar het noordenvan het land. Daar wordt ik als ik het station – in de bouwsteigers- uitloop verwelkomd door Jaume Plensa’s LOVE, een van de elf sculpturen gemaakt in opdracht van Leeuwarden Fryslân 2018 – Culturele Hoofdstad van Europa. De mist, de kunstenaar was geïnspireerd door de ochtendmist te zien op de akkers in Friesland, is nog net niet helemaal opgeklaard. .

Kunst in Leeuwarden

    Jaume Plensma, Love, 2017.

Niet veel verder stuit ik op ‘de Swalker’ (de zwerver), een sculptuur gemaakt voor Arcadia 2022. In Arcadia 2022 is een provinciewijd cultureel evenement waar ‘de omgeving’ centraal staat, of zoals in het volkslied van Fryslân bezongen wordt; ‘it bêste lân fan d’ ierde’ (het beste land van de aarde). Kunstenaars zijn gevraagd om samen met de ‘mienskip’ (gemeenschap) hun perspectief op een gezonde samenleving in een duurzame wereld te geven. De Swalker is onderdeel van het project ‘Bosk’, een wandelend bos door Leeuwarden zo zie ik op de website waar men 15.000 bomen gaat planten door heel Friesland, die bomen ‘wandelen’ nu als ludieke actie eerst deels door Leeuwarden. Het doet me terugdenken aan het miljoen extra bomen project van New York City. Ik stuurde destijds een mail naar de burgemeester dat ik dan wel graag een boom voor mijn appartementencomplex wilde, gewoon om te zien wat er dan zou gebeuren. Tot mijn verbazing stond er toen ineens een boom met een kaartje “u aangeboden door NY City” en of ik er goed voor wilde zorgen met aanwijzingen hoe dat te doen. Deze zwervende ‘boom’ heeft het loodje gelegd, geen groen te zien alleen dood hout.

Kunst in Leeuwarden

    De Swalker, Ally, Daniel en Foppe.

Ik vervolg mijn weg en loop langs een gracht met typisch Friese zeilboten, dat heet een tjalk vertelt een vriendelijke Leeuwardenaar, die werden vroeger gebruikt om vracht te vervoeren op de binnenwateren, een skûtsje (schuitje) voegt hij er nog lachend aan toe, weer wat geleerd, een vliegende kraai heeft meer dan een zittende…

Kunst in Leeuwarden

De bordjes Fries Museum volgend (zelfde bewegwijzering als in Arnhem valt me op) loop ik tegen een demonstratie aan. Het is een solidariteits demonstratie voor de rechtbank waar een rechtzaak aan de gang is om mensen uit een kraakpand te gooien die geen woonruimte kunnen vinden. Hier staat dus eigenlijk een groep toekomstige ‘swalkers’ van Leeuwarden denk ik, ik moet er hardop van lachen. De wenkbrauwen gaan omhoog en ik wordt bestraffend toegesproken dat er geen woonruimte is in Friesland. Woonwijken en flats waar gezinnen naar volle tevredenheid in wonen worden tegen de vlakte gegooid in het kader van de vooruitgang. Ze maken plaats voor maar de helft van het aantal bestaande woningen, groter en duurder. Maar 50% van de gezinnen hebben dan dus ineens geen huis. Er hoeft helemaal geen woningnood te zijn, we creëren woningnood en houden die in stand. Al die nieuwbouwprojecten zijn problematisch want kunnen geen doorgang vinden vanwege de enorme CO2 uitstoot en PFAS zo wordt betoogd. Het is onbegonnen werk voor nieuwe bewoners individueel om tegen de hogere uitstoot van de constructieprojecten aan te isoleren, en voor de verwerking van oude batterijen van de zonnepanelen op de nieuwe daken en elektrische auto’s die voor de nieuwe deuren staan hebben we ook nog geen oplossing.

Kunst in Leeuwarden

Ik ben het wel met ze eens maar ik weet ook niet hoe ik ze hier in Friesland op dit moment behulpzaam kan zijn met dit alles. Ik ging de deur uit om Koreaanse keramiek van eeuwen geleden te bekijken. Maar in de eerste 500 meter die ik Leeuwarden ben binnen gelopen zit ik midden in alles wat op de huidige actuele politieke agenda staat en waar het ook tegenwoordig in de kunst meer en meer over gaat, in werk, praktijken, en tentoonstellingen in Nederland. De noodzaak om van het huidige globaal transnationale kapitalisme naar eco-socialisme te gaan. Minder produceren, meer consuminderen, terug naar menselijkheid en gemeenschap, een betaalbaar huisje, goed onderwijs en ziekte- en ouderenzorg voor allen in een groene en duurzame omgeving waar alle organismes fluïde met elkaar in evenwicht samenleven. Ik denk terug aan mijn bezoek aan de tentoonstelling Pluriversum en Het Nieuwe Instituut dat voortaan als Zoo-op gaat functioneren. Wellicht moet Friesland Aric Chen uitnodigen naar Leeuwarden, die heeft wellicht nog ideeën om te zorgen dat Friesland voor alle huidige en toekomstige bewoners ‘it bêste lân fan d’ ierde’ blijft.

Dat zou niet de eerste samenwerking zijn tussen Rotterdam en Friesland. In het Fries Museum is momenteel A LA CAMPAGNE te zien. Het museum toont 90 werken in bruikleen van het Boijmans van Beuningen. Boijmans wordt verbouwd en is daardoor minimaal 10 jaar dicht is. De werken (Collectie Nederland) worden sindsdien getoond in het recent voor publiek geopende nieuwe depot en in andere musea binnen en buiten Rotterdam zodat de zichtbaarheid van de kunstwerken aan het Nederlands publiek gewaarborgd wordt. De tentoonstelling met schilderijen en tekeningen van onder anderen Cézanne, Monet, Pissarro, Gauguin, Maris, Van Gogh, Sisley, Boudin en Weissenbruch laat de ontwikkeling van het Franse uitzicht (‘omgeving’), van de School van Barbizon tot het (post-)impressionisme zien en is ook onderdeel van Arcadia 2022. De tentoonstelling is ruim opgezet, ik had niet het idee dat het wel negentig werken waren, de zalen hebben een voor deze gelegenheid speciaal tentoonstellingsontwerp in pastel kleuren die de aandacht die kunstenaars gaven aan het effect van licht op een landschap en de steeds vrijere manier van schilderen sinds de school van Barbizon onderstreept. De vele extra wanden in de grote zalen maakt dat de tentoonstelling nooit overvol lijkt in tegendeel het lijkt eerder leeg, er is alle ruimte voor de werken.

Kunst in Leeuwarden

Kunst in Leeuwarden

Kunst in Leeuwarden

Kunst in Leeuwarden

Kunst in Leeuwarden

Kunst in Leeuwarden

Kunst in Leeuwarden

Kunst in Leeuwarden

Kunst in Leeuwarden

Kunst in Leeuwarden

Verwend als ik ben om veel kunst te zien en getriggerd door wat ik al meemaakte sinds ik arriveerde in Leeuwarden voel ik me meer aangesproken door de tentoonstelling FERTILE GROUDS (vruchtbare grond), de herwardering van de Friese veengebieden door Christien Meindertsma. Ook hier is er veel tijd en aandacht gegaan naar het tentoonstellingsontwerp, bedrieglijk strak en eenvoudig, organische kleurpalet, hout, en ruimte en aandacht voor het werk dat bestaat uit het laten zien van waar veen uit bestaat: plantresten, zaden, wortels, twijgjes, bundels takken, veenplakken en korenschoven.

Veengebieden zijn de ‘onbezongen helden’ van de klimaatcrisis omdat ze meer koolstof opslaan dan enig ander ecosysteem, met veengebieden die twee keer zoveel opslaan als alle (huidige, vermoed ik?) bossen van de wereld samen, lees ik in de tentoonstellingstekst.

Onbezongen, het heldendom was al voorbij voordat het kon beginnen. De veengebieden zijn sinds het Romeinse tijdperk lang gebruikt voor energie (turf verbranden). Toen er andere energie kwam werden de gebieden ‘nutteloos’ want we kunnen ‘er niks mee’. Veen heeft een hoge grondwaterstand nodig, het is dus moeras waar je niet zomaar een wandelingetje in maakt, bovendien meurt het verschrikkelijk (denk aan massaal ontplofte rotte eieren) vanwege het rottingsgas (zwavel) niet echt een recreatie trekker dus…We eisten de afgelopen eeuw steeds meer en meer grond zodat we per persoon meer vierkante meters hebben om te produceren, wonen en onszelf en vracht van hot naar her te kunnen transporten (auto, bus en treinverkeer), zoals -hand in eigen boezem- ik vandaag dus van Amsterdam naar Leeuwarden ga en weer terug.

Wat er nog overbleef is dramatisch uitgedroogd onder meer omdat grondwater onttrokken wordt voor een hogere productie van voedsel. Dat maakte dat de veengrond niet langer moerassig genoeg is voor een goed rottingsproces om wat heet, leer ik vandaag, ‘te klinken’.

Fascinerend, opgegroeid in Zeeuws-Vlaanderen is veen me vreemd. Ik zoek een beetje op internet en vind wetenschappelijke rapporten uit eind 19e eeuw waar het opdrogen van veen in landbouw gebieden, niet alleen in Nederland maar ook in de koloniën waar het poldersysteem en ontwateren werd ingevoerd om de productie te verhogen van de plantages, al wordt geconstateerd en beschreven.

Het opdrogende veen is dus eigenlijk net als ontbossing iets wat ontstond ten behoeve van onze industriële en economische groei in de afgelopen eeuwen en bijdraagt (niet oplost) aan de huidige klimaatcrisis. Menselijk ingrijpen met wat goede innovaties lijken hebben in de tijd gezien grote consequenties. De ontdekking van plastic, ook een goed en aansprekend voorbeeld. De thematiek van de tentoonstelling doet me ook denken aan een artikel in de Volkskrant van afgelopen maand waar ik las over de laatste nomaden van Europa in Noorwegen. Die worden bedreigd in hun traditionele leefwijze door grote windmolenparken die de migratieroutes van de kuddes rendieren in het woeste berglandschap verstoren en de consequenties die dit heeft op klimaat, de ecologie en het voortbestaan van het menselijk ras.

Chen gaf aan dat het een test instituut wil zijn, misschien kan het Fries Museum de runner up functie gaan vervullen. Friesland heeft de allerbeste politieke lobby in Nederland en die lobby is van levensbelang (‘no pun intented’). Met Fertile Grounds onderstreept het Fries Museum dat ‘it bêste lân fan d’ ierde’ blijven alleen mogelijk is als we de mensheid niet langer als losstaand zien van de aarde maar slechts als een klein meebewegend onderdeel van een groter verstrengeld functionerend geheel.

Kunst in Leeuwarden

Kunst in Leeuwarden

Kunst in Leeuwarden

Koreaanse Keramiek coming soon…

Arcadia 2022
6 mei – 14 augustus, 2022
Activiteiten door heel de provincie Fryslân
https://arcadia.frl/projecten/

Fries Museum
A la Campagne nog te zien tot 17 juli, 2022
Wilhelminaplein 92
8911 BS Leeuwarden
T: 058 255 55 00
E: info@friesmuseum.nl
W: www.friesmuseum.nl
Open: dinsdag t/m zondag van 11.00 – 17.00 uur

About Sasha Dees 345 Articles
Verbinder. Wereldburger; Onafhankelijk curator en producent; Focus op Internationaal, Innovatief, Inclusief en Interdisciplinair. Schrijft o.a. voor Trendbeheer, Africanah en ARC Magazine. www.sashadees.com

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*