- Reindeer Werk at Acme Gallery, Covent Garden, London. Sept 1976, foto: Angela Spanswick
Laten we wel wezen: dat Rob Malasch (Bandung, ID, 1947) het werk van Thom Puckey (Bexleyheath, GB, 1948) op de Kunstrai 2023 presenteert, komt voor veel mensen als een verrassing. De twee hebben nooit eerder samengewerkt. Toch is in maart 2023 bij het eerste bezoek van Malasch aan het atelier van Puckey in de woon- werkgemeenschap Tetterode in Amsterdam of twee oude bekenden een afgebroken gesprek met elkaar hervatten.
(Een bericht van Alex de Vries)
Het is een ontmoeting die voor de betrokkenen een onverwachte vanzelfsprekendheid kent. Dat is niet zó verwonderlijk, want Malasch en Puckey zijn generatiegenoten en hebben allebei een interdisciplinaire belangstelling voor internationale ontwikkelingen in de kunst en delen veel interesses, niet alleen voor de beeldende kunst, maar ook voor muziek, performance en theater. Malasch volgt het werk van Thom Puckey al vanaf het midden van de jaren zeventig toen hij met Dirk Larsen het performanceduo Reindeer Werk vormde en ze te gast waren in kunstruimte De Appel.
Thom Puckey: “Ik kwam dit jaar in direct contact met Rob toen ik hem raadpleegde over een galeriekwestie waarmee ik in mijn maag zat. Toen liet hij weten dat hij mijn werk graag wilde laten zien op de Kunstrai. Ik was blij verrast, omdat ik hem altijd heb bewonderd om zijn eigenzinnigheid en zijn samenwerking met belangrijke kunstenaars in verschillende disciplines.”
- Figure on Bed with Camera and Weapons, 2013, 206 x 104 x 77 cm, marmer, foto: Thom Puckey
Wat Rob Malasch fascineert aan het werk van Thom Puckey is de compromisloze schoonheid ervan en de realistische beeldtaal die zich onttrekt aan eigentijds moralisme. De gelaagdheid en complexiteit van de inhoudelijke componenten van de foto’s en sculpturen van Puckey hebben in zijn ogen een tijdloos karakter. Dat zijn sculpturen van vrouwelijk naakt met wapentuig en camera’s in hun lichamelijkheid openlijk en zonder scrupules tegen een achtergrond van bedden, lakens of matrassen worden getoond, veroorzaakt bij de kijker een soms ongemakkelijke medeplichtigheid aan de dubbelzinnigheid van het beeld. Juist om dat alles zich tot in detail precies laat bekijken, maakt het werk zelfs de meest ontvankelijk kijker tot iemand die zich veroordeeld voelt tot het heimelijk bespieden van wat hij ziet.
- De Optica, 2019, marmer, elektrische lamp, glazen lens, 127 x 88,5 x 103,5cm, foto: Thom Puckey, Courtesy Rob Malasch, Serieuze Zaken.
Als Rob Malasch vraagt hoe de sculpturen ontstaan, geeft Thom Puckey aan dat hij in wisselwerking met zijn model tot een precieze uitwerking komt. “Eerlijk gezegd, ben ik niet zo van het concept. Een eerste, soms slecht, idee komt in het gesprek met het model tot aanpassingen. De modellen met wie ik werk zijn zelf ook actief in de kunst zodat het gesprek over het beeld op voet van gelijkwaardigheid verloopt.”
Puckey verwijst met zijn beelden nadrukkelijk naar kunsthistorische voorbeelden zoals sculpturen van Canova en Bartolini die in hun realisme en neoclassicisme door hem worden bewonderd, maar ook naar de vroege beelden van Joseph Beuys uit de jaren vijftig, zoals een liggend vrouwelijk naakt dat in de directe simpelheid van de verbeelding tegelijkertijd ontroerend en verontrustend aandoet.
- Beretta M92, marmer, 2011, 90 x 90 x 70 cm, foto: Thom Puckey
Thom Puckey: “Wat mijn werken gemeen hebben is dat de menselijke figuur, de laatste jaren vooral het vrouwelijk naakt, wordt gecombineerd met iets mechanisch, zoals wapens en visuele instrumenten. Die wisselwerking is confronterend en vervreemdend en door de integratie van elementen als een camera of een vizier op een vuurwapen gaat mijn werk direct over de wijze waarop we iets waarnemen en beoordelen op zowel uiterlijk aspecten als de inhoudelijke achtergrond van de gebruikte attributen.”
Puckey beweert niet dat die samenhang tussen de dingen in combinatie met de tegenspraak die ze ook veroorzaken nieuw is in de kunst, want hij is onderhevig aan beïnvloeding, bijvoorbeeld door de wijze waarop in schilderijen en beeldhouwwerken heiligen liggen opgebaard met hun relikwieën op een bed en in een glazen kist. Door eigentijdse objecten en handelingen toe te voegen geeft hij een wending aan morele dilemma’s die in de kunst aan de orde worden gesteld.
- Schmetterling, brons, 47 x 53 x 38 cm, foto: Thom Puckey, Courtesy Rob Malasch, Serieuze Zaken
In deze tijd van het herijken van morele kwesties durft Puckey te spelen met kwesties die vandaag de dag met fluwelen handschoenen moeten worden aangepakt om niet fel te worden veroordeeld. Rob Malasch: “Men vraagt zich nu af of je een zwart iemand nog wel in wit marmer kunt weergeven of een wit iemand in zwart gepatineerd brons. Door de materiaalkeuzes van Thom en zijn complexe en doordachte onderwerpen, zoals in zijn levensgrote sculptuur ‘Figure on bed with camera and weapons’ uit 2013, gaat hij aan dat soort kunstmatige problemen voorbij. Ik vind zijn werk onbekommerd mooi en belangrijk, omdat hij de vraag wat wel en niet mag in de kunst op scherp stelt. Ik vind namelijk dat in de kunst alles mag.”
- Establishing the Double Cone, 2016, Analoge foto op bariet fotopapier,48 x 48 cm
Courtesy Majke Hüsstege Projects/MPV Gallery, Oisterwijk
Thom Puckey beaamt dat: “Ik maak mijn sculpturen zelf in een proces dat begint met modelleren in klei, waarvan ik een gipsen afgietsel maak voor het beeld dat wordt uitgevoerd in marmer. Mijn foto’s druk ik ook zelf af. Voor figuratief beeldhouwen en analoge fotografie ben ik niet opgeleid. Ik heb het mezelf geleerd. Je beschikt over de ultieme vrijheid als je de dingen zelf maakt.”
Alex de Vries
meer iets voor TEFAF toch?