Van 14 april t/m 2 juni 2024 is in Campis in Assen de tentoonstelling van Kim Habers en Rosemin Hendriks ‘Vertekend’ te zien samengesteld door Joost Slijpen. Alex de Vries opende de tentoonstelling met deze tekst. Op zondag 28 april houdt hij om 12:00 uur een openbaar gesprek met de kunstenaars in de tentoonstellingsruimte.
Campis.nl/agenda/vertekend/ (foto’s Harry Cock)
Kim Habers en Rosemin Hendriks tekenen omdat ze daarmee zichzelf bestaansrecht geven. Het is een levensvoorwaarde. Hoewel hun tekeningen verschillend zijn, kun je geen onderscheid maken in wat ze doen. Ze tekenen uit hun hoofd wat er in hun hoofd zit. Ze krijgen terug wat ze zien in een gedaante die ze niet kennen maar wel beogen. Ze zien iets door de vingers waarmee ze de tekening maken. Het is grafiet, houtskool en inkt op papier waarmee ze bevlekt zijn. Er is iets ongeziens in hun tekeningen dat ze zichtbaar maken. Dat gebeurt zonder dat ze erop uit zijn. Wat ze met voorbedachten rade doen wordt tenietgedaan. Er ontstaat iets wat ze niet hebben voorzien. Er is iets niet gedaan wat de tekening aanzien geeft.
Het kijken naar de tekening verandert de tekening. Je ogen zijn net zo goed het potlood als het potlood zelf. Je volgt de lijnen. Hoe voorgenomen die ook kunnen ze, in hun aard zijn ze aleatorisch, wat betekent dat ze deels geïmproviseerd vanuit het toeval ontstaan. Ze zijn zeker in hun wankele onzekerheid en precies in hun uitwerking van het ongekende waarmee je bekend wordt maakt. Iedere willekeur ontbreekt eraan door rekening te houden met onberekenbare factoren. De lijnen zijn ergens begonnen en houden ergens op, maar onderweg zijn ze verloren geraakt in zichzelf en vormen ze een weergave van wat je achterlaat en een voorspelling van wat je erin kunt zien. Waaraan de tekening is ontleend verandert in wat de tekening kan zijn. Wat is getekend eindigt anders dan het is begonnen. Je tekent niet van hier naar daar en weer terug, maar gaat onderweg om iets tegen te komen.
Bij Rosemin Hendriks en Kim Habers zijn tekeningen een echo van zichzelf en een reflectie van wat ze zijn. Uit het sprookje van Hans Christian Andersen leren we dat het lelijke eendje zijn ware gedaante als zwaan pas herkent in de reflectie van zichzelf in het water. En in de mythe van Echo en Narcissus blijft van de stem van Echo niets over dan nagalm als Narcissus geen oog voor haar heeft, bevangen als hij is door zijn eigen weerspiegeling in een vijver. Wat horen en zien we buiten ons zelf en hoe resoneert dat in ons?
Kim Habers en Rosemin Hendriks brengen iets uit zichzelf naar buiten en geven iets van buiten een plaats in zichzelf. Hun tekeningen zijn het resultaat van een wederkerige intentie. Het laatste wat die tekeningen zijn, is waar ze voor worden aangezien.
De tekeningen van Rosemin Hendriks zijn meer dan portretten en de tekeningen van Kim Habers gaan voorbij aan de constructies op papier die ze vormen. Hun tekeningen zijn levende organismen die zich bevrijden uit de techniek waarmee ze zijn gemaakt.
Rosemin Hendriks benadert de tekening vanuit de fotografie. Altijd heeft ze eerst een momentopname gemaakt om die in de tekening tot leven te wekken als een astronoom die door een microscoop kijkt, terwijl Kim Habers als een microbioloog het bestaan door een telscoop observeert door innerlijke beelden uit te vergroten. Ze zijn uitwisselbare tegenpolen.
In de menselijke of dierlijke trekken die Rosemin Hendriks tekent is ieder onderdeel een weerspiegeling van wat je denkt te zien. Bij haar tekeningen moet je eigenlijk achteromkijken om na te gaan waar ze vandaan komen, of eigenlijk om te bepalen welk standpunt je zelf inneemt. Bij Kim Habers is het kijken evengoed een vorm van denken en overwegen waarin je op jezelf wordt teruggeworpen. De vraag is niet waar je tegenover staat, maar waardoor je bent omringd. De laatst jaren is Kim Habers uit de comfortzone van haar relatief veilige, regionale leefwereld gestapt door werkperiodes in Berlijn waar ze nu half en half ook woont en twee reizen naar Brazilië waar de noodzaak ontstond zich te verhouden met politieke constructen die de laatste jaren mondiaal heersen. In de omgang van met name sociale media en digitale algoritmes daarmee zag ze aanleiding om kunstmatige, donkere hersenspinsels van bedenkelijke aard te bestrijden met natuurlijke, groene rizomen die organisch weerstand bieden aan elkaar nakakelende kreten en klanken.
Beide kunstenaars staan voluit in het leven door zich er in hun tekeningen mee te verstaan op zichzelf teruggetrokken in eindeloze uren in het atelier waar de tijd geen vat op ze heeft en waar het tekenen geen einde kent. Ze tekenen in de tekening een tekening waarin ze verder tekenen.
Als het papier vol is betekent dat nog niet dat de tekening af is. Dat gebeurt buiten de tekening om door ernaar te kijken. Door er afstand van te nemen en opnieuw te benaderen wat er is getekend. Om te weten wat je ziet volg je de cadens van de tekening. Een opeenvolging van gebaren, bewegingen en handelingen worden vrij gevarieerd om een samenhang tot stand te brengen. Die verschuift steeds en brengt de tekening verder dan een weergave op papier en resoneert in onze gedachten en ideeën. Ze vormen een morfisch veld dat betekenis vindt in het leven. We nemen aan wat we zien en vallen samen met de tekening. In de tekening worden we waargenomen zoals we ons voordoen.
Het is de cartografie van een gebied dat nog niet is bereisd en gestalte krijgt doordat het wordt getekend. Het krijgt een wezenlijke aanwezigheid. Het is een gift zonder gif, het is een gave, een groet, ave met een g ervoor, de g van goed, een goede gave, een vorm van overgave.
Hoe dichter je bij de tekening komt, hoe onbereikbaarder het wordt wat je ziet. Je gaat op in de blik. Je verkeert in het ongewisse. Alleen door afstand te houden krijg je er zicht op, maar je wordt opgenomen in het onbegrijpelijke. Dat is een gevolg van de intimiteit ervan waardoor je in verlegenheid wordt gebracht. Je komt met iets in aanraking waar je wordt aangeraakt door een gebaar waar je geen rekening mee hebt gehouden.
De tekening van Kim Habers treedt buiten zichzelf en de tekening van Rosemin Hendriks keert in zichzelf en in die uitersten ontlopen ze elkaar niet. De foto’s die Rosemin Hendriks maakt als grondslag voor haar tekeningen verzelfstandigen zich. Ze vormen de weerschijn van een waarneming die op zichzelf staat. Haar tekeningen hebben dezelfde verschijningsvorm en houden je iets voor wat je in werkelijkheid voor onmogelijk houdt. De tekening is de mogelijke werkelijkheid van papier. Bij Kim Habers is dat niet anders al fotografeert zij niet en zijn haar tekeningen inwendige beelden die een tastbare gedaante krijgen. Haar tekeningen zijn kamers waar je naar buiten kunt kijken om de wereld van Rosemin Hendriks te zien die door de ramen bij Kim Habers naar binnen kijkt. Ze verschillen om gelijkaardig te zijn.
Kim Habers en Rosemin Hendriks hebben zich vertekend. Dat klinkt alsof ze zich hebben vergist, maar ze hebben zich juist ergens van verzekerd; van het vermogen om in de kunst tot stand te brengen wat noodzakelijk is om zich de persoonlijke vrijheid te verschaffen in het leven. De tekening is hun bestaanszekerheid. Het tekenen is een daad van verzet. De tekening is de overwinning op wie ze zijn.
T/m 2 juni a.s.
(foto’s Harry Cock)
Leave a Reply